You are here: Home

Ερώτημα: Ιωάννη Αγγέλη

Μήπως ήταν λάθος η επίθεση στους Ιταλούς, αφού θεωρούνταν φιλικοί και μήπως οι συνέπειες (αντίποινα) θα ήταν ολέθριες για τους αμάχους;

Ακόμα : Γιατί δεν έγινε γνωστή η μάχη της Μερίτσας ευρύτερα και ποιοι είναι αυτοί που την "εκμεταλλεύτηκαν";

Επίσης αν γνωρίζεις :Αναφέρονται τα χωριά μας στη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων;

Comments

admin's picture

Submitted by admin on Sun, 2019-02-03 06:38
Γιάννη μου,
Το ερώτημά σου είναι τραγικό και συγχρόνως «θέτει τον δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων», δηλαδή είναι ουσία κα συνεπώς υπάρχει δυσκολία για να μπούμε στην ουσία του θέματος της μάχης της Μερίτσας.
Η πλήρης και συνολική απάντηση στο ερώτημα αυτό θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα εμπεριστατωμένης μελέτης και έρευνας και μάλιστα από ειδικούς επιστήμονες, οι οποίοι θα έβλεπαν παράλληλα και την ιστορική εξέλιξη της περιόδου.
Όμως ο καθένας μπορεί να έχει γνώμη και να κρίνει τα γεγονότα με την προϋπόθεση να τα βλέπει τα πράγματα από έξω και όχι να είναι επηρεασμένος από το εμφυλιακό και  μετεμφυλιακό κλίμα.
Η άποψή μου για το ερώτημά σου είναι η εξής:
Αν συγκρίνουμε τις διαφορές που είχαν τα αριστερά αντιστασιακά κινήματα – και θα σταθώ στου Τίτου  τη Γιουγκοσλαβία,  του Δημητρώφ στη Βουλγαρία και Κ.Κ. Γαλλίας και αυτό της Ελλάδας θα διαπιστώσουμε ότι η βάση του κινήματος του ΕΑΜ ήταν ξεκομμένη από την κεφαλή, που ήταν το κόμμα ΚΚΕ.
Οι αποφάσεις του ΚΚΕ δεν τύχαιναν να έχουν και τη σύμφωνη γνώμη της βάσης. Η απόφαση για παράδειγμα της μονομερούς παράδοσης των όπλων από το ΕΑΜ δεν υποστηριζόταν από τη βάση, αρχηγός της οποίας ήταν ο Άρης Βελουχιώτης. Δες «Φωτεινές και μαύρες σελίδες μιας εποχής» το κεφάλαιο «ΑΡΗΣ ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ».
Απεναντίας ο Τίτο στη Γιουγκοσλαβία, ο Δημητρώφ στη Βουλγαρία (ήταν οι αντίστοιχοι με τον Άρη Βελουχιώτη» στην Ελλάδα) ήταν ένα με τη βάση. Το ίδιο μπορούμε να πούμε και με το ΚΚ Γαλλίας.
Αν ληφθεί υπόψη ότι ΚΚΕ ήταν απολύτως εξαρτημένο από το Κρεμλίνο είναι προφανές ότι εξυπηρετούνταν τα συμφέροντα της Σοβιετικής Ένωσης και όχι της Ελλάδας.
Όταν ο Ρούσβελτ, Τσώρτσιλ και Στάλιν μοίρασαν τον κόσμο και αποφασίστηκε η Ελλάδα να είναι 90% στη Δύση έπρεπε να βρεθεί μια λύση για να εξαφανιστεί το αριστερό επαναστατικό κίνημα στην Ελλάδα το οποίο ήταν ισχυρό. Μια λύση υπήρχε: ένας εμφύλιος πόλεμος. Και η λύση αυτή ενισχύθηκε από όλες τις πολιτικές δυνάμεις της Ελλάδας οι οποίοι όλοι τους ήταν εξαρτώμενοι από ξένες δυνάμεις.
Δες για παράδειγμα, τη στάση του ΚΚ Γαλλίας μετά την απελευθέρωση. Συνήρθαν για να αποφασίσουν την περαιτέρω στάση τους. Ενώ αυτοί ήλεγχαν την αντίσταση αποφάσισαν να μεν επιδιώξουν την εξουσία, διότι αν νικηθούν, η χώρα τους θα γινόταν προτεκτοράτο των Αμερικανών και έτσι αποφάσισαν να ενισχύσουν τον Ντεγκόλ.
Ο ευφυής και μετριοπαθής Ηλίας Καφαντάρης το κατάλαβε πολύ νωρίς αυτό. Η πολιτική του ήταν περισσότερο να αφουγκράζεται τη βάση παρά να είναι ένα όργανο υπακοής στα κελεύσματα αυτών που αμφισβητούσε την πολιτική τους.
Δεν ήταν θρησκευόμενος και όμως πήγαινε κάθε Κυριακή στην Εκκλησία για να βρίσκεται σε επαφή με τον κόσμο ενώ το πνεύμα του ΕΑΜ ήταν εχθρικό απέναντι στη θρησκεία.
Αν διαβάστε προσεκτικά τις αυθεντικές μαρτυρίες θα δείτε ότι σε ορισμένες από αυτές δεν αναφέρεται καθόλου το όνομα του Καφαντάρη ενώ φέρεται ως ο εγκέφαλος της μάχης ο Νίκος Ζαραλής.
Είναι προφανές ότι κάποια πολιτική δύναμη ήθελε να απομυθοποιήσει τον Καφαντάρη για ευνόητες κομματικές σκοπιμότητες. Όμως από τις αυθεντικές μαρτυρίες ο Δημήτρης Ράπτης, ο Στέργιος Γιαννούλας και ο Αριστείδης Μπλούτσος αποκαθιστούν τον ρόλο που έπαιξε Καφαντάρης στη μάχη.. Ο Δημήτρης Ράπτης κατηγορεί άρθρο του Αρσένη που θεωρεί τον Ζαραλή ως εμπνευστή και οργανωτή της μάχης γιατί δεν μπορεί ένας αγρότης αντικειμενικά να έχει αυτή την πνευματική ευρύτητα κι να οργανώσει μια τέτοια επιχείρηση. Όμως ήταν γενναίος πολεμιστής και συνέβαλε στη νίκη. Δεν νομίζω ότι ο Καφαντάρης θα κέρδιζε αυτή τη μάχη χωρίς τη συνεργασία με τον Ζαραλή και χωρίς τον ιδεολογικό του αντίπαλο τον Αριστείδη τον Μπλούτσο. Όπως φαίνεται από τις μαρτυρίες του Αριστείδη συμφώνησε με τις προτάσεις του και όπως λέει o Μπλούτσος, προς τιμή του.
Ένα άλλο δεδομένο ήταν ότι οι ιθύνοντες του ΕΑΜ δεν ήθελαν συγκρούσεις με τους κατακτητές αν δεν εγκρίνονταν από τη διοίκηση του ΕΑΜ.
Από ότι φαίνεται ο Καφαντάρης δεν ζήτησε καμιά άδεια και ήταν καθαρά δική του απόφαση. Καταρχήν οι κάτοικοι των γύρω περιοχών είχαν αγανακτήσει με τη συμπεριφορά των Ιταλών. Άρπαζαν τα ζώα τους με βαρβαρότητα, βίαζαν τις γυναίκες τους και έκαιγαν τα σπίτια τους. Δεν ήταν βέβαια σαν τους Γερμανούς αλλά δεν έπαυαν να συμπεριφέρονται ως κατακτητές.
Αυτή την αγανάκτηση έζησε ο Καφαντάρης καθώς και τον εξευτελισμό του κατακτημένου.
Όταν δε αποφάσισε να κτυπήσει τους Ιταλούς δεν χρειάστηκε να επιστρατεύσει τον κόσμο δια της βίας. Η μαρτυρία πολλών αφηγητών αναφέρονται στον Παπά Πούλιο από το Αγιόφυλλο που διέκοψε τη λειτουργία (μέρα που εορταζόταν ο Άγιος Χαράλαμπος) και άρπαξε το τουφέκι του έτρεξε να πάρει μέρος στη μάχη μαζί με τους εκκλησιαζόμενους. Η αυθόρμητη συμμετοχή αναφέρεται και στο κείμενο του Παπα Κοσβύρα.
Είναι ξεκάθαρο ότι η μάχη αυτή ήταν μια αυθόρμητη πράξη τοπικών παραγόντων. Ο Καφαντάρης δεν ήθελε με κανένα λόγο η μάχη αυτή να είναι καθαρά παραταξιακή. Για τον λόγο αυτόν συνεργάστηκε άριστα με τον ιδεολογικό του αντίπαλο Αριστείδη Μπλούτσου.
Όπως όμως και να έγινε δεν παύει να είναι μια από τις ενδοξότερες μάχες του ελληνισμού.
Όταν οι Ιταλοί είπαν ότι εάν δεν φέρεται τρόφιμα, σφαχτά κ.α. οι αντιστασιακές οργανώσεις απάντησαν: Μολών λαβέ.
Και βέβαια υπήρξε εκδίκηση από τον κατακτητή. Ο παπά Κοσβύρας αναφέρεται με λεπτομέρειες στο γεγονός αυτό.
Ένα τέτοιο όμως γεγονός δεν απομονώνεται. Δεν είναι δυνατόν να μην είχε επιπτώσεις στις περαιτέρω πολιτικές αποφάσεις των Ιταλών και στο φρόνημά τους ή και στο φρόνημα του λαού μας. Η διάλυση ενός ολοκλήρου τάγματος και οι 160 νεκροί από τους κατοίκους της περιοχής που έτρωγαν μπομπότα έχοντας ως οπλισμό μαχαίρια, τσεκούρια, λίγα όπλα με περιορισμένο αριθμό σφαιρών ήταν ηρωισμός.
Μετά από αυτή τη μάχη οι Ιταλοί αναγκάστηκαν να μετοικήσουν στα Τρίκαλα και μετά να παραδοθούν. Μια άλλη νικηφόρα μάχη ήταν αυτή της Πύλης Τρικάλων.
Μετά από αυτή τη μάχη ο Καφαντάρης εξαφανίστηκε και δόθηκε εντολή από το ΕΑΜ να συλληφθεί.
Τώρα γιατί επί 40 χρόνια ήταν απαγορευμένη αυτή η μάχη.
Είναι γεγονός ότι η οργάνωση του ΕΑΜ φέρθηκε με καλοσύνη στους αιχμαλώτους Ιταλούς. Δεν συνέβη όμως το ίδιο και με τους Έλληνες που συνεργάστηκαν με τους Ιταλούς. Όπως αναφέρεται στις αφηγήσεις, οι συνεργάτες με τους Ιταλούς ήταν ο Παπαφιλίππου από την Καλαμπάκα, του οποίου η αδερφή του αρραβωνιάστηκε με το Διοικητή του Τάγματος Φερεντίνο, οι αγροφύλακες χωριών της περιφερείας, οι οποίοι μάλλον ευθύνονται για μερικούς από τους Έλληνες που σκοτώθηκαν στη Μάχη και ο Λυρίτσης κάτοικος της Οξυνείας που φαίνεται ότι είπε στους Ιταλούς ότι επιστρέφοντας σας έχουν στήσει παγίδα οι αντάρτες. Πολλοί αμφιβάλλουν αν το είπε αυτό ο Λυρίτσης και το επιχείρημα ήταν ότι αν το είπε γιατί οι Ιταλοί δεν έλαβαν υπόψη για να προφυλαχθούν ή γιατί δεν άλλαξαν πορεία. Το επιχείρημα αυτών που λένε ότι το είπε ο Λυρίτσης ότι οι Ιταλοί δεν το έλαβαν σοβαρά υπόψη και ότι αν το τολμούσαν αυτό οι αντάρτες θα τους νικούσαμε σε ένα λεπτό.  
Όμως εφόσον υπήρχε κάποια αμφιβολία δεν θα έπρεπε να τον σκοτώσουν και μάλιστα με βάρβαρο τρόπο. Και οι θάνατοι των υπολοίπων έγιναν με ασυνήθιστο βίαιο τρόπο όπως στο κείμενο του Παπά Κοσβύρα.
Μετά το τέλος του εμφυλίου, όπως είναι γνωστό, δικαιώθηκαν όλοι οι συνεργάτες με τον κατακτητή. Για παράδειγμα αδερφός του Παπαφιλίππου έγινε αξιωματικός του ελληνικού στρατού και συνεργάτης του Παττακού.
Επόμενο ήταν αυτή η μάχη να θεωρηθεί αντεθνική και όπως λέει ο Γιαννούλας στην συνέντευξή του ότι οι οργανωτές και αυτοί που συμμετείχαν ήταν εχθροί του λαού (χρησιμοποιεί τη φράση εαμοβούλγαροι).
Και όταν επί ΠΑΣΟΚ αναγνωρίστηκε η Εθνική Αντίσταση και άρχισε να γιορτάζεται αυτή η μάχη γίνονται δυο ξεχωριστές γιορτές. Τη μία την κάνουν οι επίσημες τοπικές αρχές που θεωρούν τη μάχη αυτή ως μάχη λαϊκής ενότητας και εθνικής αντίστασης και η άλλη γίνεται από το κόμμα του ΚΚΕ  με το σκεπτικό ότι η μάχη αυτή είναι αμιγής πράξη και ενέργεια του ΕΑΜ. (Εδώ είναι το τραγελαφικό. Ενώ ο πρωτεργάτης και εμπνευστής αυτής της μάχης είναι ο Καφαντάρης στα κείμενα των αυθεντικών αφηγήσεων που είναι γραμμένα στο περιοδικό «Εθνική Αντίσταση» και ελέγχονταν από το ΚΚΕ δεν αναφέρεται καθόλου το όνομα του Καφαντάρη αλλά θεωρούν ως πρωτεργάτη τον Ζαραλή, ο οποίος έμεινε μέχρι τέλος πιστός στο ΚΚΕ. Συμμετείχε στον ΔΣΕ και ήταν εξόριστος στην Τασκένδη. Επίσης ο Καφαντάρης πέρασε από λαϊκό δικαστήριο από το οποίο καταδικάστκε εις θάνατο ).
Θα ήταν σκόπιμο αυτοί που γνωρίζουν κάτι περισσότερο ή δεν συμφωνούν με αυτές τις απόψεις να συμμετάσχουν σε αυτό τον διάλογο.
Υ.Γ. Δεν γνωρίζω τίποτα για τις γερμανικές αποζημιώσεις.
 

 

 

Anonymous's picture

Submitted by Anonymous (not verified) on Mon, 2019-02-11 15:13

Άρα μιλάμε για μια γνήσια λαϊκή εξέγερση που όμως δεν αναγνωρίστηκε από την πολιτεία, γιατί δεν καπελώθηκε από κανένα κόμμα και επειδή ήταν αντίθετη στα σχέδια των ηγεσιών της αντίστασης.

Η ιστοσελίδα

Σχεδιαστής, κατασκευαστής και υπεύθυνος της ιστοσελίδας αυτής είναι ο ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών Αριστοτέλης Ράπτης

Επικοινωνία

Αριστοτέλης Ράπτης
Ν. Βαζαίου 8
Κρυονέρι
!4568 Αττική

+306977212853

telis1943@gmail.com